หมายถึง
เครื่องมือประมงที่มีลักษณะเป็นผืนอวนคล้ายสี่เหลี่ยมผืนผ้า
วิธีใช้เครื่องมือจับสัตว์น้ำจะวางขวางหรือปิดล้อมสัตว์น้ำ เพื่อให้สัตว์น้ำว่ายชน
แล้วติดหรือพันตาอวน เครื่องมือนี้จัดอยู่ในประเภทนี้เรียกว่า ข่าย อวนลอย อวนจม
กัด และอวนล้อมติด บางครั้งเรียกอวนแล้วตามด้วยชื่อสัตว์น้ำเป้าหมายหลัก เช่น
อวนกุ้ง อวนปู อวนปลาทู เป็นต้น
เครื่องมือประเภทนี้ชาวประมงพื้นบ้านนิยมใช้กันมากที่สุด
ลักษณะเครื่องมืออวนเป็นผืนอวนรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ค่อนข้างยาว ขณะใช้ทำประมง
ผืนอวนจะวางตัวในแนวดิ่ง เอนตามทิศและความแรงของกระแสน้ำ
สัตว์น้ำที่จับได้ทุกตัวจะติดหรือพันที่ตาอวน
ประสิทธิภาพของเครื่องมือขึ้นอยู่กับความยาวอวน ขนาดตาอวน ความลึกอวน
และอัตราการย่นของเนื้ออวน
วิธีการใช้มีทั้งแบบวางเป็นแนวตรงขวางทางสัตว์น้ำโดยปล่อยผืนอวนทิ้งไว้ให้สัตว์น้ำว่ายชนตาอวน
และแบบวางอวนปิดล้อมสัตว์น้ำ แล้วทำให้สัตว์น้ำตกใจว่ายน้ำเร็วกว่าปกติ โดยใช้แสงไฟ
หรือการกระทุ้งน้ำ และว่ายชนตาอวน
เครื่องมือประมงประเภทนี้ใช้ทำการประมงได้หลายสภาพพื้นที่
ไม่ว่าจะเป็นบริเวณที่มีหินใต้น้ำ หรือบริเวณพื้นทะเลที่ราบเรียบ
บางชนิดกางกั้นสัตว์เฉพาะบริเวณผิวน้ำหรือที่ผืนทะเล
บางชนิดกางกั้นสัตว์น้ำตั้งแต่ผิวน้ำถึงพื้นทะเล
ขึ้นอยู่กับการออกแบบความลึกอวนให้เหมาะสมและสอดคล้องกับระดับการว่ายน้ำของสัตว์น้ำเป้าหมาย
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้มีหลายชนิด ได้แก่ กลุ่มปลาผิวน้ำ กลุ่มปลาหน้าดิน
และสัตว์น้ำอื่น ๆ
อวนลอยตาถี่
|
อวนลอยตาถี่บางแห่งเรียกว่ากัดตาถี่ มีลักษณะเหมือนอวนลอยทั่วไป
ต่างกันที่มีตาขนาดเล็กและใช้ความยาวของอวนในการจับปลา ซึ่งจะใช้อวนขนาดตาราว 3
เซนติเมตร ยาวประมาณ 500 เมตร ลึก 200 ตา สามารถแบ่งได้เป็น 3 แบบ คือ
อวนลอยตาถี่กั้นแหล่งอาศัยของสัตว์น้ำ อวนลอยตาถี่ชายฝั่ง
และอวนลอยตาถี่ที่ใช่ร่วมกับยาเพื่อสำหรับอวนลอยตาถี่กั้นแหล่งอาศัยของสัตว์น้ำ
พบที่ทะเลสาบสงขลาตอนกลาง และตอนบนหรือทะเลน้อย
โดยจะวางอวนในเวลากลางคืนและกู้ในตอนเช้า
จะเลือกวางบริเวณที่คาดว่ามีสัตว์น้ำชุกชุม เช่น บริเวณที่มีบัวขึ้นอยู่มาก
ระดับน้ำ 3 - 8 เมตร การทำการประมงโดยวิธีนี้สามารถทำได้ตลอดทั้งปี มีผลกระทบคือ
จะจับสัตว์น้ำขนาดเล็ก และสัตว์วัยอ่อน
|
อวนล้อมติด
|
มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่ค่อนข้างยาว ส่วนมากใช้ในน้ำตื้น ๆ
โดยสายทุ่นลอยอยู่ที่ผิวน้ำ หลังจากการวางอวนล้อมฝูงปลาแล้ว
ชาวประมงจะทำให้เกิดเสียงดัง ทำให้ปลาตกใจ ว่ายชนอวน
ทำให้ติดตามหรือพันเรืออวนซึ่งล้อมรอบอยู่ ทำการประมงตามชายฝั่งทะเลโดยทั่วไป
ความลึกของน้ำ 1 - 4 เมตร ฤดูทำการตลอดปี เดือนพฤศจิกายน ถึง เมษายน
เป็นฤดูทำการที่ได้ผลดีที่สุด
เครื่องมืออวนนี้ทำได้ทั้งในเวลากลางวันและเวลากลางคืน
ชาวประมงจะนำเรือวิ่งไปเที่ยวหาฝูงปลา หรือบางครั้งก็ทำการแจวเรือหา
เมื่อพบฝูงปลาแล้ว หาอวนอีกด้านหนึ่ง มาบรรจบกับหัวอวนเดิมที่ทิ้งไว้
เมื่อผูกอวนทั้ง 2 ด้านเข้าหากัน แล้วก็แจวเรือเข้าไปในวงอวน
ใช้ไม้กระทุ่มน้ำทำการกระทุ่มน้ำ ให้ปลาตกใจวิ่งชนตาอวน
จึงทำการกู้อวนขึ้นปลดปลาที่ติดตาอวนอีกต่อไป ส่วนสัตว์น้ำที่จับได้จะเป็นปลากระบอก
ปลากุเรา ปลาแมว เป็นต้น
|
อวนรุน
|
อวนรุน
หมายถึง เครื่องมือประมงที่ใช้อวนลักษณะคล้ายถุง ปากอวนประกอบกับคันรุน
ติดตั้งบริเวณหัวเรือ จับสัตว์น้ำโดยวิธีผลักด้วยแรงคน หรือเครื่องยนต์
เครื่องมือประเภทอวนรุนแบ่งเป็น 2 ชนิด คือ อวนรุนใช้เรือกล
อวนรุนไม่ใช้เรือกล
1. อวนรุนใช้เรือกล หมายถึง
อวนรุนที่ใช้เรือกลผลักดันเครื่องมืออวนให้เคลื่อนที่ขณะทำการจับสัตว์น้ำ
สัตว์น้ำที่เป็นเป้าหมายหลักของเครื่องมือชนิดนี้ คือ กุ้งทะเลทุกชนิด
ปลากะตักชนิดตัวแบน และเคย แต่เนื่องจากปากอวนกางออกเป็นรูปสามเหลี่ยม
และเปิดสูงมาก จึงทำให้จับสัตว์น้ำชนิดอื่น ๆ ที่อาศัยบริเวณเดียวกันได้ด้วยจำนวนคน
1 - 6 คน ขึ้นอยู่กับขนาดเรือ อวนรุนแบบรุนกุ้งและแบบรุนเคย
ส่วนใหญ่จะทำประมงเวลากลางคืนแหล่งทำประมงน้ำลึก 1 - 12 ม. โดยเฉพาะบริเวณปากแม่น้ำ
ก่อนออกเรือจะประกอบอวนเข้ากับคันรุน ให้เรียบร้อย
เมื่อถึงแหล่งประมงจะผลักดันคันรุนลงน้ำบริเวณหัวเรือ
แล้วยึดปลายคันรุนให้ติดกับแอกหัวเรือ
แล้วเร่งเครื่องยนต์ผลักคันรุนให้เคลื่อนไปข้างหน้า ชาวประมงจะทำการรุนอวน นาน 30
นาที ถึง 1 ชั่วโมง จึงกู้อวนครั้งหนึ่ง โดยดึงเฉพาะเชือกฉุดก้นถุงขึ้นเรือ
นำสัตว์น้ำออก แล้วปิดก้นถุงหย่อนลงน้ำทำการรุนต่อไป คืนหนึ่ง ๆ
จะทำการกู้อวนประมาณ 10 - 14 ครั้ง ในส่วนของอวนรุนเคย
ชนิดที่ติดตั้งอวนผ่านรอกเสาหัวเรือ ทำประมงเฉพาะกลางวัน บริเวณแนวชายฝั่ง น้ำลึก 2
- 5 ม. ประมาณ 2 - 3 เดือน โดยผูกอวนกับคันรุนขึ้นเหนือผิวน้ำ
ให้คนหนึ่งประจำยอดเสาหัวเรือคอยสังเกตฝูงเคย ส่วนอีกคนทำหน้าที่บังคับเรือ
เมื่อพบฝูงจะปล่อยคันรุนลงน้ำ ทำการรุนประมาณ 10 - 20 นาที
เมื่อเห็นเคยเข้าถุงหมดแล้ว จึงกระดกปลายคันรุนขึ้นเหนือผิวน้ำ
และดึงก้นถุงขึ้นเพื่อนำเคยออก
2. อวนรุนไม่ใช้เรือกล หมายถึง
อวนรุนที่ใช้แรงคนแทนเรือกล ได้แก่ เครื่องมือที่เรียกว่า ระวะรุนเคย ซิป ไสกุ้ง
เป็นเครื่องมือที่ไม่ต้องใช้เรือ มีการใช้เฉพาะบางฤดูเท่านั้น จำนวนคน 1 - 2 คน
แบบรุนเคย ส่วนใหญ่ใช้ในเวลากลางวัน บริเวณใกล้ชายหาดน้ำลึก 0.50 - 1.50 ม
วิธีรุนเคยต้องเดินหาฝูงเคย เมื่อพบแล้วจะกางคันรุนออก
แล้วใช้สองมือข้างผลักคันรุนให้เคลื่อนไปข้างหน้าส่วนใหญ่รุนสวนทิศที่ฝูงเคยเคลื่อนที่
เมื่อเห็นว่าเคยเข้าถุงหมดกู้อวนเสียครั้งหนึ่ง นำเคยออกจากก้นถุง แล้วหาฝูงใหม่ต่อ
แบบรุนกุ้ง ส่วนใหญ่ใช้ในเวลากลางคืนช่วงน้ำลงแห้ง น้ำลึก 0.30 - 1.50 ม.
วิธีรุนเหมือนกับรุนเคย คือ กางคันรุนออก เดินผลักคันรุนไปข้างหน้า
ตามแนวชายฝั่งประมาณ 10 นาที
จากการสำรวจข้อมูลพื้นทางทางด้านการประมงเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือประมงในทะเลสาบสงขลา
จำนวนอวนรุนมี 130 ลำ
|
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น